De zorgvraag verandert ingrijpend onder invloed van grote maatschappelijke ontwikkelingen. Door de toename van complexiteit, toename van co-morbiditeit, een kortere ligduur, vergrijzing, technologische en politieke ontwikkelingen, is de (curatieve) zorg complexer geworden en minder standaard. Deze ontwikkelingen stellen nieuwe eisen aan de verpleegkundige beroepsgroep. Bovendien verandert de visie op gezondheid. Huber (1) definieert Gezondheid als Het vermogen zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven. Dat betekent dat het er in de zorg steeds meer gaat om de zorgvrager te ondersteunen bij zijn zelfmanagement. Dus niet meer “zorgen voor” maar “zorgen dat”. Dat vraagt een andere mix van kennis, vaardigheden, competenties en gedrag en stelt andere eisen aan het profiel van de verpleegkundige van de toekomst. Al deze ontwikkelingen hebben grote gevolgen voor het beroep, de opleiding en de functie van verpleegkundigen (beroepsprofiel, opleidingsprofiel en functieprofielen).
In het kader van Verpleegkundigen & Verzorgenden 2020 (V&V2020) o.l.v. prof dr. P. Meurs kwam in 2012 het advies (2) uit voor twee niveaus van beroepsuitoefening voor de verpleegkundige beroepsgroep. De verpleegkundige en de verpleegkundig specialist. Daarnaast adviseerde zij tot twee niveaus op het terrein van verzorging: de zorgkundige en de verzorgende/helpende. De minister van VWS nam de adviezen niet over. De nieuwe Stuurgroep Toekomstbestendige beroepen in de verpleging en verzorging kwam in 2016 met het advies waarin de titulatuur basisverpleegkundige c.q. regieverpleegkundige zijn opgenomen voor respectievelijk de mbo- en hbo verpleegkundige. Dit advies (3) ligt sinds april 2016 voor bij de Tweede Kamer. Mogelijk als er genoeg politiek draagvlak is zal het in 2018 in wetgeving omgezet zijn. De verwachting is dat een onderscheid tussen mbo en hbo in de Wet BIG eindelijk gemaakt zal worden.
Op het gebied van het opleidingsprofielen (4) hebben de 17 hogescholen samen Bachelor Nursing 2020 ontwikkeld. Vanaf 1 september 2016 leiden alle hogescholen conform dit profiel verpleegkundigen op. Ook het mbo onderwijs heeft een nieuw kwalificatiedossier voor verpleegkundige niveau 4 ontwikkeld.
Wat betekent dit nu voor de beroepspraktijk? Veel zorgorganisaties zijn druk bezig te anticiperen op al deze ontwikkelingen en hoe deze om te zetten in functieprofielen. Zo ook het ETZ te Tilburg. Om de ervaringen uit de proeftuinen landelijk en in regionaal te delen organiseert het ETZ een congres op 16 februari 2017. Het gaat daarbij om:
- Hoe het ETZ de ontwikkelingen heeft beschreven in een programma “verpleegkundig leiderschap” en dit programma samen met de verpleegkundige beroepsgroep van het ETZ uitwerkt.
- De doelstellingen en resultaten van het project Verpleegkunde 2020 en met name de resultaten van de proeftuin chirurgie en neurologie.
- Opzet en aanpak van de proeftuin op de afdeling chirurgie en neurologie. De zorgvraag van de patiënten op beide afdelingen en de opbouw van het verpleegkundig team. Een weergave van de evaluatie.
- De opbrengsten en conclusies van de proeftuin.
- Aanbevelingen voor praktijk en onderwijs.
Specifieke aandacht gaat uit naar de onderwerpen:
- Creëren van draagvlak en aansluiten op de praktijk
- Functieprofielen mbo hbo verpleegkundigen
- Resultaten proeftuinen
- Rollen van verpleegkundigen op het gebied van EBP, Coaching en klinisch redeneren
- Leren in de praktijk
- De noodzaak van opleiden: doorstoom traject mbo-hbo
- Bij- en nascholing voor mbo en hbo verpleegkundigen
- Klinisch redeneren en EBP voor mbo en hbo
- Rollen van verschillende disciplines en functionarissen als P&O, Management, Leerhuis, Communicatie en VAR.
(1) Towards a ‘patient-centred’ operationalisation of the new dynamic concept of health: a mixed methods study M Huber, M van Vliet, M Giezenberg, B Winkens, Y Heerkens, P C Dagnelie, J A Knottnerus BMJ 12 Januari 2016.
(2) Leren van de toekomst; Verpleegkundigen & Verzorgenden 2020, Johan Lambregts & Ans Grotendorst Houten: BSL 2012.
(3) Toekomstbestendige beroepen in de verpleging en verzorging Utrecht: Stuurgroep Toekomstbestendige beroepen in de verpleging en verzorging. Januari 2016.
(4) Bachelor of Nursing 2020, een toekomstbestendig opleidingsprofiel 4.0; Redactie: Johan Lambregts, Ans Grotendorst, Cuno van Merwijk; Houten: Bohn Stafleu Van Loghum 2015.
